Od zakończenia restrykcji związanych z pandemią obserwujemy nagły i niespodziewany wzrost zainteresowania chodzeniem na mecze piłkarskie. Wg danych publikowanych przez Ekstraklasę S.A. obecnie ten wzrost liczony rok do roku wynosi około 25%.

Patrząc na wcześniejsze lata i okres przed pandemią ta zmiana wydaje się trwała, a przyrosty coraz szybsze, mimo, że stadiony mają ograniczoną pojemność. Regularne oglądanie futbolu na stadionie coraz bardziej staje się normą, a nie jak wcześniej sekciarską ekstrawagancją. Marketingowo, rodzimy futbol, który długo był pod ścianą, staje się wielkim rynkiem. Dlaczego?

Jest wiele społecznych i psychologicznych wyjaśnień. Nie chodzi tu jednak o poziom sportowy. Co prawda wyniki polskich drużyn w europejskich pucharach po pandemii wydają się nieco lepsze, ale prawdopodobnie jest to skutek, a nie przyczyna masowego zainteresowania piłką nożną z bliska. Można jednak wskazać kilka czynników, które mają z tym ewidentny związek:

Poprawa bezpieczeństwa na meczach i de facto wyeliminowanie z nich zagrożenia agresją fizyczną,
Rozwój nowych strategii marketingu biletowego, zwłaszcza innowacyjne strategie docierania do nowych kategorii klientów wprowadzone w okresie postpandemicznym,
Psychologiczny eskapizm – uciekanie od problemów codzienności w czasach szczególnej niestabilności (wojna na Ukrainie, inflacja, rozczarowanie realiami krajowego sporu politycznego, wizje konfliktu nuklearnego, zagrożenie kolejną pandemią itd.),
Oddawanie do użytku nowych luksusowych stadionów,

Wszystkie te fakty składają się jednak na głębsze zjawisko zmiany kulturowej w Polsce, która dopiero staje się przedmiotem zainteresowania socjologów i antropologów. Przede wszystkim trzeba zrozumieć fenomen uczestnictwa w meczu. Jest to rodzaj społecznego karnawału, chwilowego zanurzenia się w innym świecie, czasowej zmiany tożsamości, słowem – całkowitego zatracenia się we wspólnocie. Samo widowisko sportowe jest ważne, ale nie najważniejsze: kibice są nawet w stanie ze swoistą przyjemnością zrezygnować z patrzenia na piłkarzy (zasłaniać się flagami sektorowymi czy wspólnie odwracać tyłem do boiska), a jednocześnie dalej brać aktywny udział w rytuale. Przekaz jest następujący: to nie wy – piłkarze jesteście najważniejsi, trawa, bramki czy piłka.

REKLAMA

zobacz także

My przede wszystkim jesteśmy ponadczasową, trwałą wspólnotą. Na meczu można nie przejmować się konwencjami. Elegancka kobieta z małą córeczką na rękach wspólnie śpiewające piosenkę składającą się głównie z wulgaryzmów w tej jednej chwili nie obraża poczucia przyzwoitości. Spontaniczne przytulanie nieznajomych po strzeleniu gola, czy dostrzeganie lustrzanego odbicia własnych reakcji u tysięcy otaczających ludzi wokół są doświadczeniami nadzwyczajnymi. Rozentuzjazmowany Stadion przenosi nas do innego, lepszego świata, wywołuje głębokie emocje, pobudza wyobraźnię, daje poczucie bezpieczeństwa i siły. Smutek i frustracja przeżywane w bezpośredniej bliskości innych także – choć to zaskakujące – działają jak balsam dla duszy.

Niestety nie zawsze tak jest. Mecze na Stadionie Narodowym (gdzie doping jest animowany z telebimów) są lekceważone, bo nie dostarczają wystarczającego poczucia wspólnoty. Zamiast grupowego transu, dostajesz co najwyżej lekki zawrót głowy. Jeśli jesteś regularnie na meczu swej ligowej drużyny i oczekujesz tego samego na meczu reprezentacji narodowej, to będziesz rozczarowany. PZPN od dawna unika zajęcia się ta sprawą, ale wystarczyło poczuć atmosferę rozgrywanego we Wrocławiu meczu Ukraina-Anglia, by zrozumieć, że mecze na Narodowym mają zasadniczy feler. Może dlatego dwa tygodnie po rozpoczęciu dystrybucji biletów na baraż o Mistrzostwa Europy wciąż jest pełno niesprzedanych wejściówek.

Wszystko wskazuje na to, że we współczesnej Polsce, zjawisko „Stadion raz na dwa tygodnie” staje się rutyną, bez której ludzie nie mogą żyć. Jednocześnie kultura stadionowa „otwiera oczy” i kształtuje coraz szersze kręgi społeczne. Na mecze zaczynają chodzić całe rodziny; dyrygent, pielęgniarka i grabarz. Czasy, w których mecze ligowe oznaczały sabaty dzikich, łysych wyrostków minęły. Udział w meczu stał się potrzebą podstawową klasy średniej.

Przed wyborami samorządowymi kandydaci powinni zdać sobie z tego sprawę – w futbolowym opium ulokowany jest wielki potencjał wyborczy. Skąd zatem biorą się liczne problemy ze środkami finansowymi na nowe stadiony (Częstochowa, Rzeszów, Poznań)? Z perspektywy marketingu politycznego to szokująca ignorancja. Ostatecznie liczy się wola ludu: skoro nie ma pieniędzy na stadion, bo na przeszkodzie stoi Regionalna Izba Obrachunkowa, to gdzie podziała się kreatywna polityka budżetowa? Spytajcie ludu: chleba czy igrzysk? Na takich mężów stanu czekają ludzie, a prawdziwi mężowie stanu na takie sytuacje.

prof. AWSB, dr hab. Maciej Witkowski

Profesor Witkowski Prowadzi interdyscyplinarne studia społeczne łączące podejście jakościowe z ilościowym. Z wykształcenia jest ekonomistą, psychologiem, socjologiem i antropologiem społecznym.

Fot. ARC

Dla Polaków futbol staje się opium – PZPN i politycy tego nie rozumieją