Od kilkunastu tygodni trwały prace nad dwoma najważniejszymi dokumentami finansowymi Miasta – projektem Budżetu na 2023 rok i wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2023 – 2045. W terminie ustawowym zostały one przekazane Radzie Miasta Katowice oraz Regionalnej Izbie Obrachunkowej. Przez najbliższe tygodnie będzie trwała dyskusja nad tymi dokumentami, tak by na sesji w grudniu Rada Miasta mogła przyjąć stosowne uchwały.

– Rok 2023 będzie trudnym rokiem i to jest bardzo wyraźnie widoczne w dokumentach finansowych. Szukamy oszczędności wszędzie gdzie tylko się da. Dla nas, jako miasta, priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa oraz wysokiej jakości życia katowiczanom, dlatego wiele zadań będziemy kontynuować. W projekcie budżetu na edukację zaplanowaliśmy 865 mln zł, na gospodarkę odpadami i środowisko prawie 317 mln zł, a na pomoc społeczną i wsparcie rodzin 277 mln zł. W ciągu roku będziemy sytuację na bieżąco monitorować i weryfikować ewentualne plany dotyczące rozpoczęcia nowych inwestycji, a także kontynuować rozpoczęte inwestycje, bo widzimy na przykładzie otwartego w tym roku basenu Zadole i kompleksu sportowego przy ul. Asnyka, jak ważne są one dla jakości życia naszych mieszkańców. Biorąc pod uwagę obecne realia, staramy się to uwzględnić w dokumentach budżetowych – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic i przypomina, że dla Katowic ważny jest zrównoważony rozwój.

Co warto zauważyć miasto zajęło wysoką, czwartą pozycję w Rankingu Zrównoważonego Rozwoju Jednostek Samorządu Terytorialnego opracowywanego przez zespół pod kierownictwem prof. Eugeniusza Sobczaka.

Plan dochodów na rok 2023 wynosi ponad 2.703 mln zł, w tym dochody bieżące 2.244 mln zł. W dalszym ciągu, pomimo zmian w przepisach podatkowych, najistotniejszym – bo prawie 35 % – źródłem są dochody z tytułu udziału w podatkach PIT i CIT.

REKLAMA

Choć zaznaczyć należy, że wprowadzona od 2022 r. zasada przekazywania samorządom miesięcznie 1/12 określonej stałej kwoty dochodów z udziału w PIT i CIT spowodowała jednak, że pozbawiono miasto możliwości uzyskania ponadplanowych dochodów bieżących. W konsekwencji dochody miasta z udziału w PIT w 2022 r. były niższe od roku poprzedniego o 92 mln zł tj. 14%.

Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Ministra Finansów spodziewane dochody z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych wyniosą w 2023 roku 536,1 mln zł i będą niższe od przewidywanego wykonania za 2022 rok o 104 mln zł, tj. 16%.

– Dochody z pozostałych źródeł między innymi z podatków i opłat lokalnych, dochodów z mienia, dochodów pozyskiwanych przez jednostki budżetowe nie są w stanie zrekompensować tego ubytku – zaznacza Danuta Lange, skarbnik miasta Katowice. – Projekt uchwały budżetowej na 2023 rok zakłada łączne wydatki na poziomie 3.066 mln w zł. W tym wydatki bieżące w wysokości 2.279 mln zł tj. o 0,7% poniżej przewidywanego wykonania za 2022 rok. Poziom wydatków bieżących w dużej mierze decyduje o jakości życia w mieście, ważne jest jednak zachowanie właściwej relacji pomiędzy dochodami bieżącymi i wydatkami bieżącymi celem wygospodarowania nadwyżki operacyjnej przeznaczonej na rozwój miasta – dodaje.

zobacz także

Wśród wydatków bieżących niezmiennie największa część trafia na edukację. Na rok 2023 zaplanowano w ramach wydatków bieżących 865 mln zł, z czego subwencja oświatowa zabezpieczy 467 mln zł. Wsparcie mieszkańców poprzez pomoc społeczną, wsparcie dla rodzin (w tym zapewnienie opieki w żłobkach) to kolejnych 277 mln zł.

Na działania związane z gospodarką komunalną i środowiskiem przewidziano prawie 317 mln zł – są to zadania z obszaru gospodarki odpadami, walki o czyste powietrze – w tym dofinansowania dla mieszkańców na wymianę źródeł ciepła, czy też działania schroniska dla zwierząt. Istotną pozycję w wydatkach bieżących stanowią wydatki ponoszone na funkcjonowanie i realizację zadań jednostek budżetowych, co daje ponad 724 mln zł. Do wydatków statutowych jednostek zalicza się bieżące koszty ponoszone na realizację zadań, w tym zakup materiałów i usług, koszty energii i wody, opłaty i podatki. Wzrost wydatków w ramach tej grupy jest pochodną wielu czynników, w tym m.in. zmian organizacyjnych, zwiększającą się bazą kulturalną i rekreacyjno–sportową, utrzymaniem i oświetleniem nowych przestrzeni. Założono, że jednostki miejskie dążyć będą do większej efektywności wykorzystania środków finansowych przeznaczonych na realizację zadań miasta, w szczególności w obszarach, które generują najwyższe koszty bieżące. Znaczącą pozycją w budżecie operacyjnym są koszty komunikacji, tj. 150 mln zł, dotacje na zadania bieżące tj. 271 mln zł, wpłata do budżetu państwa tzw. „janosikowego” tj. 46 mln zł . Obecnie dużym wyzwaniem jest również obsługa długu, który został zaplanowany na poziomie 58 mln zł.

W wydatkach bieżących poważną pozycję stanowią wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń dla pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych (m.in. urząd, jednostki: ZZM, MZUiM, MOPS, szkoły, przedszkola, żłobki) realizujących zadania własne oraz wynagrodzenia wypłacane na podstawie umów o dzieło i zlecenia. Łącznie środki na ten cel angażują 967 mln zł, tj. 43% wydatków bieżących. Wysokość środków przeznaczana z budżetu na tę grupę wydatków uzależniona jest od dwóch czynników – liczby etatów finansowanych z budżetu (które są pochodną zmian organizacyjnych i przejmowania nowych zadań oraz kształtowania się przeciętnej płacy).

Zaznaczyć należy, że dla ponad 41% wszystkich pracowników (nauczycieli), których wynagrodzenia wypłacane są z budżetu miasta wysokość wynagrodzeń jest obligatoryjna, określana przez administrację państwową, niezależna od możliwości finansowych samorządu.

zobacz także

W projekcie budżetu na 2023 rok na wydatki majątkowe zaplanowano łącznie 787 mln zł co stanowić będzie 26% wydatków miasta. dzięki tym środkom planowana jest kontynuacja działań zmierzających do realizacji HUB’u Gamingowo-Technologicznego, pozyskiwanie inwestorów, rozwój sektora MŚP i start-up’ów, podnoszenie jakości kształcenia, rozwój Katowic jako ośrodka akademickiego, realizacja zielonych inwestycji – budowa czterech parków, rewitalizacja Stargańca i stawu kajakowego na terenie Katowickiego Parku Leśnego, intensyfikacja działań w obszarze efektywności energetycznej – kolejne termomodernizacje, kontynuacja działań mających na celu rozwiązanie problemów komunikacyjnych – nowe drogi rowerowe, przedłużenie ul. Mickiewicza, rozbudowa układu drogowego w Strefie Kultury, Tramwaj na Południe, a także wspieranie inwestycji w obszarze kultury, sportu, w tym realizacja Centrum Himalaizmu im. Jerzego Kukuczki, Domu Kutza i Domu Kilara oraz wspieranie turystyki biznesowej. Ponadto działania z obszarów prospołecznych, a wśród nich rozwój Katowickiej Karty Mieszkańca.

– W projekcie budżetu na 2023 rok zaplanowano deficyt operacyjny w wysokości 35,4 mln zł, z uwagi na zmniejszenie dochodów bieżących o 4,8% przy jednoczesnym zwiększeniu wydatków w ramach zadań własnych 9,1%. Oznacza to, że wydatki bieżące nie znajdują pokrycia w dochodach bieżących. W żadnym z dotychczasowych budżetów nie zakładano ujemnego wyniku operacyjnego i co istotne biorąc pod uwagę coraz mniejszy wpływ samorządu na kształtowanie dochodów (większość dochodów bieżących określa administracja rządowa) oraz wysoki poziom inflacji, realne możliwości osiągnięcia w rzeczywistości korzystniejszego wyniku będą znacząco ograniczone – mówi Danuta Lange, skarbnik miasta Katowice i dodaje, że również wynik budżetu ogółem to planowany deficyt na poziomie 363 mln zł, stanowić będzie prawie 12% wydatków ogółem budżetu.

Warto przypomnieć że, miasto poddawane jest corocznej ocenie wiarygodności finansowej przez firmę ratingową. Komitet ratingowy Agencji Fitch Ratings 26 września 2022 r. obniżył międzynarodowe długoterminowe ratingi Miasta Katowice dla zadłużenia w walucie zagranicznej oraz krajowej do poziomu „BBB+”. Jednocześnie Fitch potwierdził dla Miasta długoterminowy rating krajowy na poziomie „AA+(Pol)”. W tej sytuacji Miasto zostało zdjęte z listy obserwacyjnej ze wskazaniem negatywnym, na której zostało umieszczone w konsekwencji stwierdzonej przez agencję Fitch niepewności co do możliwego wpływu rządowego Programu Polski Ład na profil finansowy Miasta.

Perspektywa ratingów jest stabilna.

Wyzwaniem dla polityki budżetowej Katowic w najbliższych latach będzie budowanie i utrzymanie nadwyżki operacyjnej w warunkach drastycznego spadku dochodów własnych budżetu w wyniku wprowadzonych zmian podatkowych, przy równoległym występowaniu czynników zwiększających koszty bieżącego funkcjonowania, zwłaszcza w obszarach, które stanowią największe obciążenia dla budżetu, tj. w komunikacji, w oświacie, w gospodarce odpadami, rosnącej wpłacie z tytułu „janosikowego” oraz obsłudze długu, przy ogólnie zwiększonych wydatkach w związku z wysoką inflacją, utrzymywaniem wysokich stóp procentowych i szybkim wzroście płacy minimalnej.

Fot. K. Kalkowski

Projekt budżetu na 2023 rok – widoczne są rosnące ceny, oszczędności – priorytetem zapewnienie wysokiej jakości życia katowiczanom