Kilka dni temu ważna spółka z Grupy RAFAKO – RAFAKO Engineering, złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości. O możliwej upadłości RAFAKO mówi się od lat, w zasadzie odkąd pisaliśmy o problemach Bloku 910 MW w Jaworznie, wciąż w tle pojawiał się temat upadłości RAFAKO. Co się dzieje Panie Prezesie?

Maciej Stańczuk – Mam wrażenie, że te zapowiedzi rychłej upadłości za czasów moich poprzedników, były – jakkolwiek niepozbawione podstaw – częścią strategii negocjacyjnej z Tauronem. W efekcie, kiedy dziś to widmo naprawdę zagląda nam w oczy, nikt zdaje się nie traktować tego poważnie. A może po prostu tak często powtarzano hasła o tej upadłości, że wszyscy się z tą myślą pogodzili, bo dziś nawet z poważnych gremiów słyszę, że RAFAKO to bankrut i nie ma sensu tej Spółki ratować. To przerażające, bo z upadłością RAFAKO wiąże się tak wiele innych negatywnych zdarzeń, że trzeba nie zdawać sobie z tego sprawy, podchodząc do tej kwestii tak lekkomyślnie.

To może o tym za chwilę, ale zatrzymajmy się nad spółką, która złożyła już wniosek o ogłoszenie upadłości. Czym się zajmowała ta spółka?

Rafako Engineering miała duże kompetencje w zakresie prac inżynieryjnych oraz kompleksowych rozruchów jej działalność skupiała się na wykonawstwie obiektów i instalacji technologicznych dla energetyki, gazu ziemnego i ropy naftowej oraz prac serwisowych, generalnie to była bardzo sprawna spółka wykonawcza. Bezpośrednią przyczyną złożenia przez Zarząd RAFAKO Engineering wniosku o ogłoszenie upadłości, był brak możliwości wywiązania się przez spółkę z ciążących na niej zobowiązań. Oczywiście szkoda, że nie udało się tej spółki uratować, tak jak zrobiliśmy to z naszą gliwicką spółką projektową, ETE. Tym bardziej szkoda, bo od 2021 roku RAFAKO Engineering realizowała zawarty Układ z wierzycielami i spłaciła blisko 75% zobowiązań z niego wynikających. Ale od początku bieżącego spółka borykała się z problemami finansowymi, wynikającymi z realizacji bieżących kontraktów a przez brak dostępu do finansowania zewnętrznego nie mogła aktywnie uczestniczyć w przetargach. Co prawda, z uwagi na posiadane referencje, ostatnio spółka była zaangażowana w realizację kontraktu dotyczącego rozbudowy kopalni ropy naftowej LMG, który wykonywała dla spółki spoza Grupy – Torpolu, ale pozyskiwanie nowych kontraktów okazało się niemożliwe, bo sytuacja RAFAKO rzutuje na postrzeganie każdej spółki z Grupy Kapitałowej RAFAKO. A samo RAFAKO nie ma obecnie dla swoich spółek zleceń. W efekcie z RAFAKO Engineering odeszło wielu Pracowników, w momencie składania wniosku o upadłość, zaledwie 18 osób było w tej spółce zatrudnionych na umowę o pracę. Spółka nie mogła też liczyć na wsparcie finansowe swoich udziałowców, bo RAFAKO nie ma dziś możliwości by wspomagać Spółki z Grupy. Chcę jednak podkreślić, że mimo złożenia wniosku o upadłość, realizacja kontraktów, w których był zaangażowany RENG, jako nasz podwykonawca, takich jak budowa w Radlinie czy Barlinku, nie jest zagrożona.

Ale zagrożone jest RAFAKO – czy jeśli spełni się czarny scenariusz, to dokończycie te kontrakty? Na Śląsku najbardziej ciekawi nas budowa elektrociepłowni w Radlinie.

Wtedy oczywiście dokończenie kontraktów może okazać się problematyczne a po ewentualnym ogłoszeniu upadłości ta kwestia będzie już poza naszą kontrolą, bo to syndyk będzie podejmował decyzje dotyczące dalszej działalności Spółki. Pytanie również o zamawiających, jak się zachowają i czy będą chcieli regulować swoje zobowiązania.

REKLAMA

zobacz także

Zatrzymajmy się przy tym wątku na chwilę. Nie trzeba upadłości, żeby nie dostać zapłaty za wykonaną pracę – czyż nie to spotkało RAFAKO w Toruniu?

Cóż, to złożona sprawa, bo po części to oczywiście zła wola Muzeum, które po podpisaniu z RAFAKO w ubiegłym roku aneksu, zwiększającego koszt budowy dostało środki od Ministra Kultury, ale już nam nie zapłaciło. Próbujemy odzyskać te pieniądze, dodajmy, za wykonane prace, a jest to duża kwota, bo chodzi o około 25 milionów netto. To nie jest to łatwe, bo aneks podpisany przez jeden z poprzednich Zarządów postawił RAFAKO w trudnej pozycji negocjacyjnej i na tym polega złożoność tej historii. Dodam, że ówczesny Zarząd podpisał ugodę z Muzeum wbrew jednoznacznie negatywnej oceny jaką wyraził dla zapisów ugody nasz zespół negocjacyjny. No ale to działo się na chwilę przed ubiegłorocznymi wyborami, więc niektórych chyba czas naglił. Osobiście nie mam wątpliwości, że gdyby ten aneks nie został wtedy podpisany, nowy rząd nie dołożyłby ani grosza na to Muzeum, które i tak kosztowało krocie. A nawet, jeśli, to w sposób gwarantujący nam należną zapłatę. Tymczasem tej wciąż nie mamy, a czasu też nie mamy wiele, żeby się jej doczekać.

No właśnie, ile macie czasu.

Maciej Stańczuk – Odpowiedź na to pytanie naruszałaby przepisy obowiązujące spółki giełdowe. Z całą pewnością i przekonaniem mogę powiedzieć, że nie mamy dużo czasu na uratowanie firmy a przede wszystkim miejsc pracy. Losy RAFAKO zależą dziś bowiem od Wierzycieli Spółki, a nie jak się wielu wciąż wydaje, od dawniej mającego operacyjną kontrolę właściciela, – czyli PBG, które choć jest największym akcjonariuszem, to jednak nie ma wpływu na zgody dotyczące redukcji długu RAFAKO czy jego konwersji a ponadto nie podejmuje samodzielnych decyzji w sprawie RAFAKO. Na majątku PBG – a są nim między innymi akcje RAFAKO – posiadają zabezpieczenie Obligatariusze. To oni, jako wierzyciele PBG podejmują kluczowe decyzje, co do sposobu postępowania z akcjami RAFAKO. Zresztą podobnie jest w przypadku RAFAKO, gdzie do konwersji zadłużenia niezbędna jest zgoda właśnie wierzycieli Spółki, a nie jej akcjonariuszy. W praktyce oznacza to, że dalsze losy RAFAKO zależą przede wszystkim od instytucji finansowych zaangażowanych kiedyś w finansowanie Jaworzna. Największym wierzycielem RAFAKO jest Skarb Państwa poprzez udzieloną wcześniej pomoc publiczną.

Decyzje dotyczące RAFKAO, leżą głównie w rękach największych Wierzycieli – może Pan wymienić ich z nazwy?

To akurat nie jest tajemnicą. Są to przede wszystkim instytucje finansowe – w tym z udziałem Skarbu Państwa, jak PKO BP S.A., PZU S.A., BGK S.A. oraz prywatny mBank. Jak wspomniałem powyżej, poprzez udzieloną pomoc publiczną – wierzycielem RAFAKO jest także sam Skarb Państwa. Inną iinstytucją publiczną zaangażowaną w RAFAKO jest również KUKE S.A.

To gdzie jest problem z wyjściem RAFAKO na prostą, czy Państwo nie chce pomóc? A może prywatny kapitał będzie lepszy? Tyle, że kolejni potencjalni prywatni inwestorzy odchodzą – jeszcze rok temu w grze był najbogatszy Polak – Michał Sołowow. Zaangażował się w Waszą spółkę z Gliwic. Dlaczego z samym RAFAKO jest tak trudno?

Dla osób nieśledzących procesu inwestorskiego w RAFAKO to będzie skomplikowany wywód, ale spróbujmy to wyjaśnić. Dług RAFAKO zwiększył się znacząco, po zakończeniu budowy Bloku 910 MW w Jaworznie, kiedy to w wyniku ugody, nasi gwaranci wypłacili Turonowi 240 mln zł. Trzy spośród 4 instytucji, które wypłaciły po 60 milionów tej spółce Skarbu Państwa, to instytucje, których właścicielem też jest Skarb Państwa, wymieniłem je już. Ale to my musimy teraz zwrócić te pieniądze, a że nie mamy takiej możliwości, od początku nasza propozycja była jedna – zamiana zadłużenia na akcje RAFAKO. Wydawało się, że gwaranci Jaworzna przystali na to, ale swoje zgody na konwersje warunkowali pozyskaniem inwestora strategicznego dla Spółki. Z kolei inwestorzy, którzy dotychczas pojawiali się w RAFAKO, nie chcieli przejmować odpowiedzialności za stare zobowiązania Spółki i nie chcieli angażować kapitału, przed oddłużeniem RAFAKO. Reasumując, instytucje finansowe uzależniały konwersję od wejścia inwestora, inwestor, wejście do Spółki od znaczącej redukcji jej zobowiązań, właśnie przez konwersje.

Czyli klincz.

Tak, ale nie załamujemy rąk i szukamy innych rozwiązań. Pod koniec ubiegłego roku doszło do rozdzielnia procesu inwestorskiego od procesu restrukturyzacji zadłużenia. Było to bardzo pragmatyczny ruch zakładający w pierwszym kroku konwersję długu na akcje, a w drugim, wprowadzenie inwestora do oddłużonej Spółki. Miało to umożliwić zakończenie procesu restrukturyzacji i ponowne rozpoczęcie procesu inwestorskiego, ale już po dokonaniu oddłużenia. Akcjonariusze RAFAKO przegłosowali pakiet uchwał, umożliwiających realizację takiego scenariusza, uchwały te przygotowywały strukturę kapitałową na wejście nowego inwestora. Zarówno PBG jak i PFR zagłosowały zgodnie za. Ci dwaj istotni akcjonariusze otrzymali instrumenty umożliwiające dołożenie nowych pieniędzy do Spółki. Ale mówiąc o PBG trzeba jasno powiedzieć, że trudno oczekiwać od akcjonariusza, który sam jest w restrukturyzacji i zawarł układ z wierzycielami, który polega na rozdzieleniu pomiędzy nich całego majątku spółki, a następnie jej kontrolowaną likwidację, że będzie w stanie dokapitalizować czy inaczej wesprze finansowo RAFAKO, dlatego ten instrument miał służyć wprowadzeniu inwestora strategicznego do Spółki. Zresztą PBG już w 2020 roku ogłosiło zamiar sprzedaży całego posiadanego pakietu akcji RAFAKO. Tymczasem drugi duży akcjonariusz, jakim jest PFR, za czasów PiS, był głuchy na wszelkie konstruktywne propozycje. Niestety państwo PiS niejednemu dało w kość, a ważne dla RAFAKO instytucje, jak PFR czy ARP, obsadzone były przecież ludźmi z PIS –u i takich też ludzi delegowali do zarządzania spółkami, na które mieli wpływ.

Ile wynosi dziś dług RAFAKO? Ile musi zapłacić za Spółkę potencjalny inwestor?

Dług układowy RAFAKO zwiększył się blisko dwukrotnie w 2023 roku, właśnie poprzez wypłacenie Tauronowi gwarancji w wysokości 240 milionów. Wtedy też istotnie pogorszyły się kapitały własne Spółki i na koniec czerwca 2023 roku wyniosły ok. minus 450 mln PLN. Nie jestem w stanie ocenić, czy podpisanie ugody z Tauronem było sukcesem. Z pozoru tak, bo zamiana potencjalnych kar w wysokości pół miliarda na realnie wypłacone gwarancje w wysokości 240 milionów, wydaje się lepszym rozwiązaniem. (Prezesem RAFAKO był wtedy Radosław Domagalski – Łabędzki, który został zwolniony, po tym, jak ujawniono, że wypłacił sobie wielomilionową nagrodę. Przy czym skład Zarządu był wtedy inny, niż w czasie gdy podpisano niekorzystną dla Spółki ugodę z Muzeum Pamięć i Tożsamość – redakcja) Wówczas nikt nie miał wiedzy, którą my dziś dysponujemy i konwersja długu na akcje wydawała się realna. Dziś, to właśnie wzrost zadłużenia o te 240 milionów, obok bardzo ograniczonych zasobów i problemu reputacyjnego są naszymi największymi wyzwaniami. Przy czym to ostatnie wyzwanie, reputacyjne, jest najboleśniejszym, gdyż blokuje naszych klientów przed składaniem w RAFAKO zamówień, bo boją się upadku Spółki przed końcem realizacji zlecenia. Zaś, co do tego ile powinien zapłacić za Spółkę nowy inwestor, to kwestia ceny jest dziś już paradoksalnie drugorzędna, bo dziś walczymy o to, żeby Spółka przetrwała i żeby zachować miejsca pracy, a póki Spółka jest nieoddłużona i tak nikt nie da za nią nawet złotówki.

To może potrzebne są decyzje polityczne, przecież władza się rok temu zmieniła?

Zarząd nie może z założonymi rękami czekać na decyzje polityczne. Jesteśmy spółką akcyjną, i to, że mamy w akcjonariacie podmioty państwowe, nie znaczy, że politycy mają nam rozwiązywać wszystkie problemy, Ale mam oczywiście świadomość, że tak, polityczna decyzja o ratowaniu RAFAKO, wiele mogłaby załatwić.

Na przykład ułatwić państwowym agencjom i bankom z udziałem Skarbu Państwa podjęcie decyzji. To dlaczego nic się nie dzieje? Przecież rok temu w RAFAKO obecny Premier apelował, „Mateusz wajche przełoż” i mówił, że RAFAKO trzeba ratować.

Nie zrzucajmy odpowiedzialności za los RAFAKO na rządzących obecnie polityków, bo to poprzednia władza skutecznie wpędziła nas w kłopoty. Choćby brakiem decyzji co do programu Bloki 200 plus. W RAFAKO bardzo liczyliśmy na ten program i zlecenia modernizacyjne. Na domiar złego, plan, o którym wspomniałem wcześniej, zakładany przez poprzedni zarząd, a związany z rozdzieleniem w Spółce procesu oddłużenia od inwestorskiego, nie powiódł się, ponieważ nie było zgód wierzycieli na konwersję. Przez pół roku władzy poprzedniego zarządu Spółka stała w miejscu i nie posunęła się ani o krok w rozwiązaniu swoich problemów. Dlatego nasz Zarząd przygotował alternatywne rozwiązanie, dotyczące zakończenia procesu restrukturyzacji zadłużenia Spółki. Nie będziemy czekać z założonymi rękami, aż ktoś w Warszawie się opamięta, że rujnuje 70 lat śląskiej tradycji i los setek śląskich firm, które z nami współpracują, a przede wszystkim los setek rodzin, których byt zależy od tego, czy będziemy istnieć. O dziwo nawet ojciec Rydzyk jakoś się losem tych rodzin nie przejmuje – miliony, które jest nam winny, bardzo by się teraz przydały.

Na czym polega ten plan ostatniej szansy?

Na pewno nie na upadłości jak sugerują niektórzy. Nie wchodząc w szczegóły, chcemy na nowo określić warunki restrukturyzacji, urealnić je do sytuacji Spółki, aby w końcu, po 5 latach, mogła wrócić na rynek. Najważniejsze w tym procesie jest to, że zachowamy miejsca pracy i dlatego liczymy na przychylność załogi dla tych rozwiązań. Dla potencjalnego inwestora ważny jest brak zobowiązań Spółki z przeszłości wobec wierzycieli, ale także brak potencjalnych roszczeń na realizowanych obecnie kontraktach. Trzeba po prostu stworzyć Inwestorowi realne warunki wejścia do Spółki i staramy się to zrobić. Opowieści, że ktoś zainwestuje w RAFAKO mimo wszystko i na każdych warunkach są mrzonką. Dlatego konstruujemy pomysł na ratowanie RAFAKO i miejsca pracy w oparciu o powyższe założenia.

Zachowanie miejsc pracy to dziś nasz priorytet, podobnie jak w przypadku spółki zależnej ETE, o której mówiliśmy na początku. Wbrew twierdzeniom ludzi, którzy się na biznesie nie znają i różnym nieprzychylnych nam głosom, to nie jest żadna wyprzedaż majątku, bo pozostał on w ETE. Jednocześnie nasi inżynierowie z gliwickiej spółki znaleźli zatrudnienie w nowym podmiocie, w którym RAFAKO zachowa mniejszościowy udział.

A czy Zarząd w ogóle widzi dla RAFAKO szasnę na rynku? Komu potrzebne jest dziś RAFAKO – poza jego Pracownikami oczywiście.

RAFAKO ma technologie, które są potrzebne energetyce w Polsce i w Europie. Zatrudniamy 700 osób, mamy zdolnych i doświadczonych projektantów i wytwórnię, która zatrudnia wciąż około 300 osób. Ludzie chcą u nas pracować, często to tradycja rodzinna. Firma ma ugruntowaną markę. Paradoksalnie, ta marka bardziej pomaga nam dziś za granicą, niż w Polsce, gdzie mało kto wierzy, że jesteśmy w stanie nadal realizować zlecenia. Przykładem jest ostatni kontrakt w Serbii, gdzie większość kotłów jest produkcji RAFAKO, i naturalne jest, że to producent najlepiej poradzi sobie z modernizacją. Nie rozumiem, dlaczego w Polsce myślenie jest inne i tak łatwo niektórym przychodzi położyć na nas krzyżyk. To dowód na brak wyobraźni albo na działanie na szkodę Państwa wręcz. Bo RAFAKO może także odegrać ważną rolę w transformacji energetyki, ciepłownictwa i przemysłu. Potrafimy konwertować kotły węglowe na zasilanie gazem lub biomasą, dostarczać kotły na różne paliwa, w tym z udziałem wodoru i pochodnych. Potrafimy też wydłużać i uelastyczniać pracę bloków węglowych o mocy 200 MW i w ten sposób nie tylko załatać lukę wytwórczą, ale też zapewnić stabilność krajowego systemu energetycznego. Do tego ostatniego potrzebna jest jednak znów decyzja polityczna, co do mechanizmów wsparcia, jeśli chcemy te bloki mieć dłużej w systemie. Chcemy też uczestniczyć w inwestycjach jądrowych, – jako jedni z nielicznych mamy doświadczenie – RAFAKO produkowało urządzenia dla elektrowni jądrowych już w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Możemy dostarczać generatory pary, zbiorniki ciśnieniowe, odgazowywacze czy rurociągi. W oparciu o RAFAKO możemy stworzyć krajowy łańcuch dostaw dla energetyki jądrowej. RAFAKO może szybko zdobyć certyfikaty niezbędne by zaistnieć w łańcuchu dostaw zarówno dla SMR jak i również programie „dużego atomu”, który realizuje PEJ. Inaczej zlecenia popłyną do zagranicznych firm.

Ale żeby cokolwiek się zadziało, RAFAKO musi się oddłużyć i odzyskać zdolność do pozyskiwania finansowania i nowych zleceń – wierzy Pan w to jeszcze? Pojawiają się głosy krytykujące Zarząd.

Gdybym nie wierzył, nie zdecydowałbym się ponownie zostać Prezesem. Mamy plan, ale czuję kłody rzucane nam pod nogi. I mówię otwarcie – jeśli ktoś ma ktoś inny pomysł na ratowanie RAFAKO, niż my, to niech go zgłosi, a jeśli nie ma, to niech nas wspiera albo zamilknie. Krytykę zawsze przyjmuję z pokorą, ale powinna być konstruktywna. Niestety u nas jest zwyczaj narzekanie, ale bez własnych propozycji rozwiązań. Tymczasem Zarząd realizuje ostatni scenariusz ratunkowy dla firmy, więc kto nie jest dziś z nami, jest nie tyle przeciwko nam, tylko przeciwko RAFAKO. Nasz pomysł to dziś jedyna droga, bo wcześniejsze niestety nie są aktualne, gdyż straciły sponsorów.

Rozmowa z Prezesem RAFAKO Maciejem Stańczukiem