11 października 2021 r. na Cmentarzu Komunalnym Wartogłowiec w Tychach przy ul. Cmentarnej odbyła się uroczystość oznaczenia grobu powstańca śląskiego śp. ppor. Józefa Nowaka znakiem pamięci „Tobie Polsko”. Wziął w niej udział m.in. Igor Śmietański – z-ca prezydenta Tychów.

W wydarzeniu wzięła udział rodzina powstańca: wnuczki Sylwia Słota i Ilona Kściuk, prawnuczka Anna Słota, Igor Śmietański – zastępca prezydenta Tychów, Janina Półtorak – prezes tyskiego koła Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, ks. Marian Krzyżowski, klasa mundurowa z Zespołu Szkół im. Orląt Lwowskich, która wystawiła posterunek honorowy, poczet sztandarowy Straży Miejskiej w Tychach, poczet sztandarowy Zarządu Wojewódzkiego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych. Instytut Pamięci Narodowej reprezentował Jan Kwaśniewicz naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach i pomysłodawca akcji oznaczania grobów.

– „Powstańcy to wiara, nadzieja i cud! Ocalmy groby powstańców śląskich od zapomnienia” – mówił podczas uroczystości Jan Kwaśniewicz.

zobacz także

Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r. w dzień setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego. Znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o rozmiarach ok. 20 x 8 cm wykonanego z porcelany nagrobnej. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. Proporzec jest wzorowany na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko”, który wykonano na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu i który obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny. Znakiem „Tobie Polsko” oznaczono do tej pory kilkanaście grobów m.in. w Mikołowie, Ornontowicach, Knurowie i Blachowni.

Igor Śmietański – z-ca prezydenta Tychów, podczas uroczystości podkreślił „ważność wydobywania z mroków niepamięci poszczególnych postaci i przypominania o nich lokalnym społecznościom”. Na zakończenie głos zabrała wnuczka śp. Józefa Nowaka Sylwia Słota, która podzieliła się krótkim wspomnieniem o dziadku.

REKLAMA

Józef Nowak urodził się 15 marca 1899 r. w Pianówce. Zdezerterował z Armii Niemieckiej i 3 stycznia 1919 r. wstąpił do oddziałów Powstania Wlkp. Jako szeregowiec, a następnie kapral w Kompanii Czarnków, brał udział w walkach pod Czarnkowem, Kcynią i Ostrzeszowem. Został ranny i przez 6 tygodni leczył się w szpitalu pleszewskim. Po zakończeniu powstania wraz z kompanią wcielony został do 9 Pułku Strzelców Wlkp. Po wybuchu III Powstania Śląskiego zgłosił się jako ochotnik i brał udział w walkach. Po zakończeniu powstania powrócił do macierzystej jednostki skąd został w listopadzie 1921 r. zdemobilizowany. W okresie międzywojennym pracował jako kowal podczas okupacji na robotach przymusowych. Po wyzwoleniu do 1964 r. prowadził własny zakład instalacyjny w Bytomiu, następnie przeszedł na emeryturę.

Fot. Kamil Peszat

„Tobie Polsko” — hołd dla powstańca śląskiego śp. ppor. Józefa Nowaka – Tychy