Należące do Polskiej Grupy Górniczej zakłady: kopalnia Piast-Ziemowit, ruch Bielszowice w kopalni Ruda i ruch Rydułtowy w kopalni ROW są tzw. poligonami badawczymi w ramach największego europejskiego projektu geologicznego – Systemu Obserwacji Płyty Europejskiej EPOS-PL.

EPOS (European Plate Observing System – System Obserwacji Płyty Europejskiej) to największe międzynarodowe przedsięwzięcie w dziedzinie infrastruktury badawczej służącej naukom o Ziemi, obejmujące m.in. sieci sejsmologiczne i geodezyjne oraz obserwacje satelitarne i grawimetryczne.

W polskiej części projektu, którego jedynym partnerem przemysłowym jest Polska Grupa Górnicza, uczestniczą Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Akademickie Centrum Komputerowe Cyfronet Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Instytut Nauk Geologicznych PAN, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Centrum Badań Kosmicznych PAN, Instytut Geodezji i Kartografii, Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN czy Wojskowa Akademia Techniczna.

REKLAMA

W wymiarze międzynarodowym EPOS jest realizowany przez naukowców z wielu państw. Polska uczestniczy w nim od 2010 roku. Budowana w ramach projektu polska infrastruktura jest ściśle związana z działaniami w innych krajach. Do 2040 r. EPOS ma zintegrować rozproszoną infrastrukturę badawczą w dziedzinie nauk o Ziemi w Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Efektem ma być upowszechnienie i optymalizacja wyników prowadzonych w Europie badań w tej sferze.

„Projekt EPOS-PL jest ściśle związany z największym przedsięwzięciem w naukach o Ziemi w Europie. Integruje dane, laboratoria, software, systemy komputerowe i obliczeniowe dużej mocy po to, abyśmy – jako naukowcy – mogli prowadzić interdyscyplinarne badania procesów zachodzących w Ziemi. To organizm bardzo skomplikowany, gdyż zbudowany z tysięcy elementów rozproszonych w całej Europie i poza nią. Sukces EPOS zależy od jakości krajowej infrastruktury badawczej” – wyjaśnia dyrektor Instytutu Geofizyki PAN prof. Beata Orlecka-Sikora.

Dla największego krajowego producenta węgla szczególne znaczenie ma część projektu związana z zagadnieniami tzw. sejsmiczności indukowanej – antropogenicznej. Chodzi m.in. o monitorowanie i przewidywanie wstrząsów górniczych oraz ich groźnych skutków – tąpnięć.

W ramach projektu, we współpracy z Polską Grupą Górniczą budowana jest skomplikowana infrastruktura służąca do zintegrowanych obserwacji procesów geodynamicznych na terenach górniczych i pogórniczych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Koordynatorem tego zadania jest Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, gdzie utworzono Lokalne Centrum Danych Górnośląskiego Systemu Obserwacji Geofizycznych.

REKLAMA

Służąca monitoringowi infrastruktura górnicza znajduje się na terenie specjalistycznych poligonów pomiarowych, przeznaczonych zarówno do monitoringu ciągłego, jak i pomiarów okresowych. Umożliwia to wszechstronną obserwację, służącą dokumentowaniu związków między geodynamiką badanego obszaru i podziemną eksploatacją węgla. Wyniki ułatwiają naukowcom i praktykom górniczym lepsze zrozumienie takich zjawisk jak sejsmiczność indukowana, zmiana poziomu wód przypowierzchniowych czy deformacje terenu.

Do pomiarów ciągłych służą: infrastruktura Górnośląskiej Regionalnej Sieci Sejsmologicznej, powierzchniowe stacje sejsmometryczne, stacje do pomiarów drgań rotacyjnych i translacyjnych, podziemne lokalne sieci obserwacji sejsmologicznej SOS, system obserwacji naprężeń SOS Stress, stacje pomiarów przemieszczenia powierzchni GNSS, a także pomiary siły ciężkości grawimetrami G-Phone, monitorowanie rozwoju szczelin w budynkach, obrazy satelitarne deformacji powierzchni Ziemi techniką inSAR oraz obrazowanie 3D z drona.

zobacz także

Platforma mocno do przodu. PiS coraz mniej. „PiS wygrywa, ale nie rządzi”. Sondaż

Przetworzone dane monitoringowe są przekazywane na specjalną platformę, obrazując tym samym cały proces obserwacji zagrożeń antropogenicznych związanych z podziemną eksploatacją węgla w zagłębiu górnośląskim.

Ogromne ilości odczytów z kopalń trafiają do lokalnego centrum w katowickim GIG, gdzie na macierzach dyskowych o pojemności 210 TB zgromadzono już ok. 25 TB danych monitoringowych z poligonów górniczych. Powstaje w ten sposób wirtualne laboratorium procesów antropogenicznych na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Po odpowiednim przystosowaniu i obróbce, dane z lokalnego centrum GIG przesyłane są do centrum indukowanej sejsmiczności Instytutu Geofizyki PAN, a następnie na międzynarodową platformę IS EPOS. (PAP)

fot. ppg.pl

Kopalnie PGG poligonami badawczymi największego projektu nauk o Ziemi