Rok 2023 został ustanowiony uchwałą Sejmu RP Rokiem Jerzego Nowosielskiego. Przypadająca 7 stycznia 2023 roku 100. rocznica urodzin Jerzego Nowosielskiego – jednego z najwybitniejszych malarzy polskich XX wieku – to okazja, aby przypomnieć jego związek z Tychami. Artysta jest autorem projektu polichromii do wnętrza kościoła pw. Ducha Świętego w Tychach.

Jerzy Nowosielski w Tychach

Kościół rzymskokatolicki pw. Ducha Świętego to tyska ikona architektury, będąca jednym z najwybitniejszych budynków sakralnych zrealizowanych po II wojnie światowej w Polsce. Budowę kościoła rozpoczęto wiosną 1978 roku, w 1979 wzniesiono kaplicę, w 1982 oddano do użytku, a w 1983 roku ukończono dzwonnicę.

Na jego wyjątkowość złożyły się talenty i pomysły dwóch twórców: architekta Stanisława Niemczyka i artysty Jerzego Nowosielskiego, którzy połączyli elementy różnych tradycji. Zarówno architektura kościoła, jak i jego malarski wystrój, stanowią unikatowy w skali ogólnopolskiej przykład sztuki sakralnej. W żadnej innej świątyni na terenie kraju i województwa nie udała się taka współpraca pomiędzy architektem a malarzem – jak w Tychach, o czym pisze Krystyna Czerni w albumie „Nowosielski na Śląsku. Sztuka sakralna”.

To jedyne miejsce w regionie i jedno z niewielu w Polsce, gdzie znajdują się inspirowane malarstwem bizantyńskim polichromie Jerzego Nowosielskiego. W 2019 roku Kościół został wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego – został objęty ochroną wraz z dzwonnicą i otoczeniem. Historia powstawania i dokumentacja wielkiego, spójnego dzieła twórcy, są istotną częścią książki Krystyny Czerni „Nowosielski na Śląsku. Sztuka sakralna” (wyd. Muzeum Miejskie w Tychach i Szpalanka Lab).

Unikatowe projekty niektórych elementów polichromii znajdują się w zbiorach Muzeum Miejskiego w Tychach, stanowiąc znaczące dopełnienie muzealnej kolekcji, a jednocześnie będąc jednymi z najcenniejszych jej elementów. Projekty pozyskane w latach 2020–2022 przedstawiają wizerunki dwóch proroków – Elizeusza i Jonasza oraz czterech świętych – Benedykta, Augustyna, Ignacego Antiocheńskiego i Piotra. Wszystkie postaci są ujęte frontalnie w sposób bardzo syntetyczny. Wśród pozyskanych w ostatnich latach projektów znajduje się także rzut całości polichromii i przekrój kościoła. Wszystkie pochodzą z ok. 1982 roku. Zostały wykonane akwarelą, temperą i ołówkiem na papierze.

– Artysta, przetwarzając ikonę, stworzył swój własny język artystyczny. Dokonał tego na podstawie gruntownej wiedzy i zrozumienia teologii oraz tradycji ikony, wraz z całym jej kontekstem kulturowym i religijnym. W tyskim kościele pw. Ducha Świętego Jerzy Nowosielski chciał ukazać <<Kosmiczną wizję obecności Ducha Świętego>>. Jej integralną częścią są wizerunki świętych i proroków pozyskane do zbiorów Muzeum – mówi Aleksandra Matuszczyk, dyrektorka Muzeum Miejskiego w Tychach.

Rok Jerzego Nowosielskiego

Wyjątkowe projekty elementów polichromii autorstwa Jerzego Nowosielskiego ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach, będzie można oglądać już od 7 stycznia 2023 roku (czyli dokładnie w rocznicę urodzin artysty) w Galerii Bielskiej BWA na wystawie „Jerzy Nowosielski i Stanisław Niemczyk – Spotkanie”, której kuratorką jest Agata Smalcerz.

Również w Tychach planowane są wydarzenia wpisujące w Rok Jerzego Nowosielskiego, o czym będziemy informować wkrótce.

Jerzy Nowosielski

Urodził się 7 stycznia 1923 roku w Krakowie. W latach 1940–1942 studiował w tamtejszej Kunstgewerbeschule. Edukację kontynuował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1945–1947. Od 1947 roku był asystentem Tadeusza Kantora w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Krakowie. W latach 1957–1962 pracował jako pedagog w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi. Od 1962 roku związał się na stałe z krakowską ASP, gdzie w 1984 roku uzyskał tytuł profesora. Uprawiał malarstwo sztalugowe, ścienne, rysunek oraz scenografię. Zajmował się teorią sztuki, filozofią i teologią. Należał do Grupy Młodych Plastyków, Grupy Krakowskiej oraz Związku Polskich Artystów Plastyków. Zmarł w Krakowie w 2011 roku.

Informacje o książce „Nowosielski na Śląsku. Sztuka sakralna”.

Więcej o wystawie „Jerzy Nowosielski i Stanisław Niemczyk – Spotkanie” i wydarzeniach towarzyszących na stronie Galerii Bielskiej BWA

Otwarcie wystawy połączone z oprowadzaniem kuratorskim: 7 stycznia 2023 (sobota), godz. 16.00

Czas trwania: 7 stycznia–26 lutego 2023

Miejsce: Galeria Bielska BWA, ul. 3 Maja 11, Bielsko-Biała

Źródło: UM Tychy. Fot. Wikimedia

2023 Rokiem Jerzego Nowosielskiego